«رندان سلامت مي کنند، جان را غلامت مي کنند/ مستي ز جامت مي کنند، مستان سلامتمي کنند/ در عشق گشتم فاش تر وز همگنان قلاش تر/ وز دلبران خوشباش تر، مستان سلامت مي کنند» مولانا سراينده مثنوي معنوي هم از متولدين ماه مهر است. ايرا فريدلندر نويسنده امريکايي در مراسم سالانه سماع درويشان در قونيه شرکت کرده و حاصل مشاهدات خود را در کتابي مصور به نام درويشان چرخان گرد آورده و عکس هايي زيبا از شيخ پوست نشين، آيين خوانان و نوازندگان، درويشان چرخان و صحنه سماع خانه را به تماشا گذاشته. اين کتاب را شکوفه کاواني به فارسي ترجمه و انتشارات زرياب منتشر کرده است. «شعر رقصان شمس» برگزيده يي از ديوان غزليات شمس است که محمدعلي سپانلو گرد آورده و انتشارات کاروان منتشر کرده. سپانلو در تدوين و گزينش غزليات مولانا شعر و موسيقي را هدف قرار داده تا کساني که شايد فرصت غور در اين بحر قلم را ندارند در کتابي جيبي که توي جيب جا مي گيرد فرصت لذتي را با خود همراه کنند. مقدمه مبسوطي هم به شرح ديدار مولانا از شيراز اختصاص دارد

از آنجائی که مطرح کردن "اولویت و عدالت"اهل بیت با پایان روزگار آنان، از نظر عملی موضوعیت خود را از دست داده بود"، مشروعیت خلفا" و غصبی بودن حکومت آنان پس از رحلت پیامبر،از نظر ایدئولوژیک مطرح شد و چنین عنوان گردید که انتخاب جانشینان پیامبر امری دینی (نه عرفی) است که باید مستقیما توسط خدا و رسول "منصوب" می شدند.

هرچند در "اولویت" حضرت علی و برتری عدالت و فضیلت های دیگر او بر سایرین و "ولایت" ایمانی، یعنی شایسته تر بودنش برای امامت و الگوی اخلاقی بودن برای جامعه کمتر تردیدی وجود داشت، اما"ولایت سیاسی" به معنی زمامداری، امری عُرفی و مردمی تلقی می شد که با انتخاب مردم(نه انتصاب خدا و رسول) می بایست تحقق یابد.

مقدس نمايان احمق و فرومايگان چاپلوس و متشرعين خودمدار؛ سمبل و هويت اسلام معرفى گرديدند. از منظر علامه سيد حيدر آملى «اين سه گروه از مؤمنان داراى ذهنيت و تفاسير متفاوت از خدا، پيامبر و تاريخ اديان هستند» که اين سبب بروز اعمال و رفتار اجتماعى و سياسى متفاوت و مخالف هم و سبب جنگ‌هاى زيادى دربستر تاريخ گرديده است. اينک‌ اين سه گروه داراى عالمان و پيروان خاص خويش هستند، انتظار اتحاد در اعمال دور از عقل و فهم تاريخى از نهضت‌ها و اديان بشرى است.

تصوف در بوسني و هرزگوين ، عامل اصلي رشد سريع اسلام در اين منطقه بود و آن نيز عاملي براي انتقال فرهنگ معنوي و حکمي ايراني به اين سرزمين گرديد. اسلام در بوسني و هرزگوين بر ميراث فرهنگي و ادبي عربي، فارسي، ترکي عثماني و بوسنيايي بنا شده است و لذا هويت اسلامي آن بدون در نظر گرفتن نقش و سهم تصوف و زبان و ادبيات فارسي امکان ندارد.

در عنوان «شاه ولي الله» واژه «شاه» همان لغت چيني «شيح» در «شيح ـ فو» به معناي ارباب [استاد] است نه سلطان و پادشاه. بنابراين شاه (صاحب) و صوفي هر دو از يک منشأ چيني به معناي استاد آيين جاودانگي که تصوف هم همان است سرچشمه مي گيرند. واژه «درويش» نيز از لغــت سچواني «دائوـ إره ـ يين ـ شي»10 به معناي عالم گوشه نشين تائوئيزم يا الهي گرفته شده است. 

آناني كه هرگونه تخلف از قوانين را براي خود مجاز دانسته و با اتهاماتي بي‌اساس و بدون مدرك، مخالفان را در محاكم غير قانوني به محاكمه مي‌كشند و با بازداشت‌هاي غير قانوني و شكنجه‌هاي جسمي و روحي، برخلاف موازين شريعت محمدي(ص) كه به دروغ مدعي آنند و برخلاف قوانين رسمي كشور (كه از نظر شرعي نيز به عنوان «عهدوپيمان» شناخته مي‌شوند و نقض آن‌ها «گناه كبيره» است) اعترافات دروغين مي‌گيرند و آن را از رسانه‌هاي صوتي و تصويري منتشر مي‌كنند، شايستگي هيچ عنواني جز عنوان «مفسدان سياسي» را ندارند.

سقراط در 70 سالگی ، به اتهام بدکیشی ، توهین به خدایان المپ ، انکار برخی معتقدات دینی و سرانجام فاسد ساختن عقاید جوانان به دادگاه عمومی فراخوانده شد و با همین اتهامات به مرگ محکوم شد و با آنکه امکان رهایی از این محکومیت را داشت ، مرگ براساس قانون را فضیلت و گریز را رذیلت خواند . وی با تحلیل کیفر خواستی که بر ضد او صادر شده بود ، اهل آتن را که در دادگاه بودند ، مخاطب ساخت و از آنان خواست تا مبادا با کشتن او مرتکب خطایی شوند؛ زیرا که او هدیه خداوند به مردم آتن است . در اینجا بود که با لحنی طنز آلود ، خود را خرمگس خواند و دولت شهر آتن را به اسبی اصیل اما سنگین و فربه و بی تحرک تشبیه کرد که نیازمند مزاحمت آن خرمگس است تا از کرختی بیرون آید .

همواره این سؤال مطرح بوده است که اسلام گرایی ایرانیان به طور کلی دارای چگونه ماهیتی بوده است؟ چرا قوم گرايي عربي كه برخاسته از جاهليت بوده ، اسلاميت ايرانيان را بر نمي تابيده و بهر بهانه اي ايرانيان را رافضي ، خارج از دين و … قلمداد مي كرده است . آیا اسلام گرايي ايرانيان امری اصیل، ریشه دار و از روی حقیقت و تمایل قلبی بوده یا موضوعی از سر تدبیر مصلحت جویانه و غیر اصیل؟
پژوهش همه جانبه ی این موضوع حکایت از این دارد که علی رغم گرایش های اسلامی برخی ایرانیان که از روی فطانت و به جهت جلب منافع دنیایی و در مسیر حفظ اعتقادات قلبی بوده و جنبه ی مصلحت جویانه داشته است، امّا حقیقت ایمان اسلامی اکثریت ایرانیان بر بنیادهایی اصیل و بر فرزانگی و فرهیختگی این قوم استوار گردیده و در نهایت از حسن انتخاب ایشان ناشی شده است، و بر این امر شواهد و قراین فراوان تاریخی و اجتماعی دلالت می کند، امّا گواهی منابع دینی اسلام بر این موضوع جایگاه ویژه و ارزشمند دیگری دارد که دریچه ای نو را بر اندیشه ی هر حقیقت جویی می گشاید.
منابع مذکور به روشنی از اصالت ایمان اسلامی ایرانیان حکایت می کند، در این پژوهش سعی بر آنست که تنها به استناد منابع اصیل دینی یعنی قرآن و روایات این حقیقت به مرحله اثبات برسد.

اما نفوذ سخن دعانویس‌ها و نادانی مردم بیش از آن بود که فرمان امیر را بپذیرند. شماری که پول کافی داشتند، پنج تومان را پرداختند و از آبله‌کوبی سرباز زدند. شماری دیگر هنگام مراجعه مأموران در آب انبارها پنهان می‌شدند یا از شهر بیرون می‌رفتند روز بیست و هشتم ماه ربیع الاول به امیر اطلاع دادند که در همه‌ی شهر تهران و روستاهای پیرامون آن فقط سی‌صد و سی نفر آبله کوبیده‌اند.