محل اجتماع و استقرار صوفیان در عصر صفوی در اصفهان . توحیدخانه از لحاظ انگیزة تأسیس و نیز آیینها و مراسمی که در آن انجام می شده ، با مکانهایی مانند خانقاه ، زاویه و صومعه که بیشتر سلوک فردی صوفیان باعث تأسیس و رونق آنها بوده ، تفاوت داشته است .
 

در چنین دعوائی که تمام ارکان حکومت اعم از مجریان، ناظران و رهبر از منظر اکثر مردم متهم محسوب می شوند، بی انصافی است که منتقدان و مخالفان مسالمت آمیز را به مراجعه به ناظرانی دعوت کنیم که به شکل نهادینه بیطرفی را زیر پا گذاشته اند و یا سخن رهبری را فصل الخطاب بدانیم که خود را در حد دبیرکل یک حزب طرفدار دولت تنزل داده است. در شرائطی که قانون به ابزاری برای سرکوب مخالفان و منتقدان تبدیل شده و تنها به موادی از قانون عمل می شود که به نفع حاکمیت باشد، هرچند بیش از دوسوم مواد قانونی که به ضرر حاکمیت است، به امان خدا رها شده است، دم زدن به قانون زمانی جدی تلقی خواهد شد که عمل به قانون را خود رهبر و مسئولان حکومتی آغاز کنند.

بعد از تدوين و تصويب قانون اساسي (پيش‌نويس اوليه) و استقرار نظام جمهوري اسلامي از قبول مسووليت‌هاي دولتي خودداري ورزيده، موقعيت پيشين خود را به عنوان يک نيروي فکري و ديني فعال در عرصه عمومي و ناظر و منتقد نسبت به امور جامعه و سياست‌هاي حکومت و مناسبات ميان مردم و مردم و دولت حفظ کنند و سعي کنند از طريق تأثيرگذاري در افکار عمومي-تربيت فکري و اخلاقي جامعه مانع از آن شوند که نظام سياسي کشور در جهت خلاف مصالح عمومي و نظام ارزش‌هاي انقلاب (اخلاق و دين) سير کند. اين نظارت از طريق نهادهاي مدني و روش‌هاي دموکراتيک رسانه‌هاي جمعي و نمايندگان منتخب مردم و احزاب و سازمان‌هاي همسو امکان پذير بود. با اين گزينه، استقلال حوزه از دولت، آزادي فقها و مجتهدين براي بيان نظرات انتقادي و اجتهادهاي فکري و ايفاي نقش تاريخي در دفاع از حقوق مردم در برابر قدرت‌ها، کارکرد مرجعيت فکري و سياسي مردم در عرصه عمومي محفوظ مي‌ماند و مانند امروز تحت تأثير وابستگي به حکومت و الزام به دفاع از سياست‌هاي آن محدود نمي‌شد و از بين نمي‌رفت. 

دنیا جایگاه تجربه و خطا است، هرچند امکان بازگشت و جبرانی وجود نداشته باشد، و چه‌بهتر که آدمی فرصت توبه و پشیمانی و تصحیح نگرش و رفتار در باقی‌مانده‌ی عمر خویش را در همین دنیا پیدا کند. مطمئنا این نتایج، برای آینده‌ی کشور مفید خواهد بود و اگر لطف خدا شامل گردد، اعلام رسمی و اقرار به خطاهای پیشین، می‌تواند موجب جلب «رحمت و عنایت خدا» شود.

اقسام بیعت . همچنانکه از معنای لغوی بیعت برمی آید، این عمل معمولاً به شکل دست دادن یا دست فشردن با دست راست بوده ؛ به گفتة برخی اهل لغت ، در مورد قسم (حَلف ) و تعاقُد نیز همین شیوه متداول بوده و قسم را به همین سبب «یمین » گفته اند ( رجوع کنید به یمین * ). وجه تسمیة بیعت به «صفقه » نیز همین امر بوده است (مجلسی ، ج 2، ص 266، ج 27، ص 68؛ رجوع کنید به ابن منظور؛ فراهیدی ؛ فیومی ، همانجاها). در سیرة رسول اکرم نیز بیعتِ مردان همین گونه گزارش شده است (مجلسی ، ج 20،ص 367، ج 37، ص 133، ج 65، ص 392، 395؛ نهج البلاغه ، خطبة 8، 137، 170، 229). برخی مفسّران تعبیر «یداللّه فوق ایدیهم » را در آیة 10 سورة فتح اشاره به تحقّقِ بیعت با دست دادن دانسته اند (طباطبائی ، ذیل آیه ). با اینهمه ، شکلهای دیگری نیز برای بیعت در احادیث آمده است (برای این اشکال بیعت ، از جمله رجوع کنید بهمجلسی ، ج 49، ص 144، 146، ج 64، ص 184ـ186). همچنین گاه بیعت صرفاً با اعلام رضایت بیعت کننده و بدون دست دادن تحقّق می یافته است (شهیدی ، ص 127؛ عبدالمجید، ص 23ـ24).
 

اينکه محرکان حوادث اخير را تنها مسبب مرگ مقتولان اين حوادث معرفي کرديد و کمترين اشاره‌اي به نوع برخورد با معترضين و خصوصا قتل چهار نفري که در بازداشتگاه‌ها جان خود را از دست دادند و لزوم معرفي و مجازات مسببان آن نکرديد. البته اين امر معمايي را براي اين بنده حل کرد و آن اينکه افرادي که دست به اين جنايتها مي‌زنند از نظر ايدئولوژيک و اعتقادي مستظهر به توجيهات امثال حضرتعالي هستند. بلاتشبيه استدلال جنابعالي شبيه استدلال معاويه در جنگ صفين است که پس از شهادت عمار ياسر و سخت شدن کار بر او، گفت قاتل عمار علي است که او را به اين جنگ آورد!

اين نشان مي‌داد آنها درکي از زندان ندارند و نمي‌دانند زندان حتي با داشتن تمام امکانات اوليه زندگي در تمام جهان جزو سنگين ترين مجازات‌هاست و مرحله بعد از اين مجازات، مرگ است و اساسا در بعضي کشورها زندان را- با همه امکانات به مراتب بهتر از زندان‌هاي ايران و زندان‌هايي که بسيار مجهز و زيبا و دلپذير ساخته شده‌اند- جايگزين مجازات مرگ كرده‌اند يعني زندان مي‌تواند با اين نوع مجازات برابري کند. گرچه آنهايي که با عقيده و آرمان اين راه را مي‌روند ابراهيم وار زندان را تحمل مي‌کنند. تجربه چند ساله‌ام از زندان خود و ديگران همواره نکته‌هاي تامل برانگيزي داشته است. اين نکات انحصار به اين روزها ندارد. پاره‌اي از اين نکته‌هاي درخور درنگ درباره کساني است که جرمي نداشته‌اند جز آنکه مشي و مرام و گفتار و کردارشان با جناح مسلطي در تعارض بوده است. 

مشروعیت در عرف سیاسی و عرف عالمان دین دو معنای متفاوت دارد. مشروعیت در عرف سیاسی به معنای میزان اقتدار و التزام مردم به قوانین و فرامین حکومت است. مشروعیت در عرف عالمان دین به معنای مبتنی بودن حکومت بر مبانی دین و شریعت است. آنچه مد نظر این نوشتار است بحث پیرامون دو اصطلاح «مشروعیت» و «مقبولیت» در عرف عالمان دین است.
روشن شدن این مفاهیم به روشن شدن بحث از مبانی حاکمیت و دلایل مشروعیت سیاسی حاکمان دینی باز می‌گردد. اختلاف بر سر حکومت و امامت عملا بلافاصله پس از وفات رسول خدا (ص) در گرفت. در زمان خود پیامبر (ص) این موضوع مطرح نبود که مبنای حکومت رسول خدا، قرار داد اجتماعی یا بیعتی بود که مردم با پیامبر انجام دادند یا اینکه او از جانب خداوند علاوه بر اینکه به پیامبری مبعوث شد، به حاکمیت دینی هم منصوب گردید.

 

اگر مراد از انقلاب مخملی يک انقلاب مسالمت اميز بدون خشونت باشد در ان صورت جنبش اعتراضی مردم به کودتای دولت نهم واقعا يک انقلاب مخملی بوده و هست همانند انقلاب اسلامی پنجاه و هفت که اولين انقلاب مخملی و مسالمت اميز در تاريخ معاصر جهان بود. يک انقلاب به تمام معنا انسانی ؛ اصلاحی و اسلامی که در اهاف و روش ها و شعارها شباهت های بسيار با انقلاب سال بنجاه و هفت دارد . راهبيمايی های ارام ميليونی متشکل از همه اقشار مردم و الله اکبر های شبانه شاهد اين شباهت ذاتی هستند.
يک چنين انقلابی نه تنها جرم نيست بلکه در واکنش به فسادها و بحران های عميق و ساختاری به صورت ضروری اتفاق می افتد بدون آن که شخص يا اشخاصی بتوانند انرا برنامه ريزی يا حتی پيش بينی کنند.

حكومتي كه براي بقا در سرير قدرت محدودۀ زماني قائل نيست، و قدرت سياسي را درگردش نمي‌داند، و به‌جاي حاكميّت ادواري و موقّت بودن دوران زمامداري و رجوع به رأي مردم در پايان هر محدوده مشخص زماني و اطمينان از رضايت مردم به ادامۀ حاكميّت‌، مادام‌العمر خود را به مردم تحميل مي‌كند حكومت قسري است‌. اينكه ‌فردي در آغازِ به قدرت رسيدن محبوب مردم بود كفايت نمي‌كند كه تا آخر عمر بويژه بعد از گذر از مراحل متعدد آزمونهاي‌ دشوار اجرايي و مديريتي محبوب بماند. در هر مقطع مشخص زماني نيازمند مراجعه به آراي عمومي است و حاكمي كه تن ‌به آزمون ملي محبوبيت در هر دوره قانوني نمي‌دهد و خود را الي الأبد حكمران، و تا زنده است حاكم مي‌پندارد حكومت قسري‌است‌.